حشر منافقان (قرآن)نَفَق، ايجاد سوراخى در زمین است كه راه رهايى داشته باشد -همانند سوراخ موش- پايان يافتن و از بين رفتن. نفاق عبارت است از داخل شدن در شرع و دین از راهى و خروج از آن از راه ديگر، اظهار اسلام با اهل آن و مخفى كردن غير اسلام در درون، ظاهر و باطن متفاوت داشتن، دورویی، ریاکاری. [۴]
فرهنگ بزرگ سخن، ج ۸، ص ۷۸۸۲، «نفاق».
نفاق هم در ایمان است، هم طاعات، هم معاشرت با مردم. نفاق اعمّ از ریا است در این مقاله آیات مرتبط با حشر منافقان معرفی می‌شوند. ۱ - حشر جمعی منافقانحشر جمعى منافقان، براى محاکمه در قیامت: يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِيعاً فَيَحْلِفُونَ لَهُ كَما يَحْلِفُونَ لَكُمْ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى شَيْ‌ءٍ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْكاذِبُونَ. به خاطر بياوريد روزى را كه خدا همه آنها را برمى‌انگيزد آنها براى خدا نيز سوگند (دروغ) ياد مى‌كنند همانگونه كه (امروز) براى شما سوگند مى‌خورند، و گمان مى‌كنند (با اين سوگندهای دروغ) كارى مى‌توانند انجام دهند بدانيد آنها دروغگویان هستند. ۱.۱ - تفسیر آیهآيه مزبور، مربوط به منافقان است. منافقان در قیامت هم دست از منافقگرى خود بر نمى‌دارند چنان كه در این آيه آمده است:" به خاطر بياوريد روزى را كه خدا همه آنها را برمى‌انگيزد، و اعمالشان را بر آنها عرضه مى‌دارد، و در دادگاه عدلش از آنها سؤال مى‌كند، ولى آنان براى خدا نيز سوگند دروغ ياد مى‌كنند همانگونه كه براى شما سوگند مى‌خورند" (يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِيعاً فَيَحْلِفُونَ لَهُ كَما يَحْلِفُونَ لَكُمْ) [۸] قيامت تجليگاه اعمال و روحيات انسان در اين دنیا است، و از آنجا كه منافقان اين روحيه را همراه خود به قبر و برزخ برده‌اند در صحنه قيامت نيز آشكار مى‌شود، و با اينكه مى‌دانند خداوند علام الغیوب است، و چيزى بر او مخفى نيست، ولى باز بر طبق عادت گذشته سوگند دروغين ياد مى‌كند. البته اين منافات با اعتراف آنها به گناهانشان در بعضى از مواقف آن دادگاه عدل الهی ندارد، چرا كه قيامت منزلگاهها و مواقف مختلفى دارد، و در هر كدام برنامه‌ای است. سپس مى‌افزايد:" آنها گمان مى‌كنند كه با اين سوگندهاى دروغ مى‌توانند سودى براى خود جلب كنند و يا زيانى را دفع نمايند" (وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى شَيْ‌ءٍ). البته اين يك پندار موهوم و خيال خام بيش نيست، ولى از آنجا كه در دنيا به اين كار عادت كرده بودند كه خطرات و ضررها را با سوگندهاى دروغين از خود دفع نمايند و منافعى براى خود كسب كنند اين ملكات زشت در آنجا نيز جان مى‌گيرد و خودنمايى مى‌كند. و سرانجام آيه را با اين جمله پايان مى‌دهد:" بدانيد آنها دروغگويانند" (أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْكاذِبُونَ). اين اعلام ممكن است مربوط به دنيا باشد و يا مربوط به قيامت، و يا هر دو و به اين ترتيب كوس رسوایی آنها را همه جا مى‌زنند. ۲ - پانویس۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۱۱۱، برگرفته از مقاله «حشر منافقان». |